Te składniki wspierają Twoją barierę hydrolipidową. Dowiedz się, dlaczego.

Zdrowa skóra z właściwie funkcjonującą barierą hydrolipidową nie tylko chroni nas przed środowiskiem zewnętrznym, ale też ma wiele innych zadań. Ten „największy narząd” człowieka ma również za zadanie utrzymanie homeostazy organizmu w zakresie temperatury, przemiany materii, oddychania czy gospodarki wodno-elektrolitowej. Skóra może pełnić funkcję ochronną dzięki swojej budowie. Dzięki obecności warstwy rogowej, płaszcza wodno-lipidowego, właściwego pH i prawidłowego nawilżenia broni dostępu do środka patogenom i zanieczyszczeniom.

Skórę od zewnątrz pokrywa naskórek. Ułożone w czterech warstwach komórki, które go tworzą, to keranocyty. Keranocyty przemieszczają się od warstwy najgłębszej do zewnętrznej, zmieniając swoją budowę, czyli podlegając procesowi rogowacenia. Komórki w warstwie najbardziej zewnętrznej, czyli rogowej, nazywamy korneocytami. Korneocyty zdrowej skóry chronią nas w dwójnasób:

  • Zawierają w sobie tzw. naturalny czynnik nawilżający, składający się z wielu różnych hydrofilowych substancji (m.in. aminokwasów, pyrolidonowego kwasu karboksylowego, mocznika, mleczanów, amoniaku, kwasu moczowego, kreatyniny, glukozaminy, sodu, wapnia, potasu, magnezu, fosforanów, chlorków, cytrynianów i mrówczanów).
  • Na zewnątrz pokryte są blaszkami lipidowymi, złożonymi m.in. z ceramidów, fosfolipidów, cholesterolu i jego estrów, siarczanu cholesterolu, trójglicerydów, węglowodorów, jak np. skwalen, oraz wolnych kwasów tłuszczowych.

Zmniejszenie ilościowe lipidów warstwy rogowej naskórka, które zapobiegają utracie wody przez naskórek, może znacząco osłabić barierę skórną.

Co osłabia naszą barierę skórną?

Bariera hydrolipidowa może ulegać osłabieniu:

  1. wraz z wiekiem i przemianami hormonalnymi;
  2. w wyniku chorób skóry, takich jak m.in. atopowe zapalenie skóry (AZS) czy łuszczyca;
  3. w wyniku chorób ogólnoustrojowych, np. chorób tarczycy;
  4. w wyniku niedoborów żywieniowych;
  5. w wyniku zanieczyszczenia środowiska, niskiej i wysokiej temperatury, suchego powietrza, przebywania w klimatyzacji, promieniowania UV;
  6. w wyniku nieprawidłowej pielęgnacji nieodpowiednimi środkami kosmetycznymi;
  7. jako skutek uboczny przyjmowanych leków.

Przykładowe składniki kosmetyków, mogące wspierać barierę hydrolipidową skóry

Ceramidy

Ceramidy są naturalnymi składnikami warstwy lipidowej skóry i niezbędnymi elementami hydrolipidowej bariery skórnej.

Naukowcy założyli, że ceramidy jako składniki lipofilowe prawdopodobnie łatwo się wchłaniają, dzięki czemu mogą przyczynić się do regeneracji suchej skóry. Okazało się to prawdą, ponieważ w wyniku przeprowadzonych badań uzyskano istotny wzrost nawilżenia suchych miejsc.

Ceramidy dzięki lamelarnej strukturze wzmacniają warstwy lipidowe skóry, zapobiegając jej przesuszeniu.

Jeszcze lepsze efekty naprawcze uzyskano, stosując mieszaninę ceramidów, cholesterolu oraz kwasów tłuszczowych lub cholesterolu, ceramidów, palmitynianów i linolenianów. Były one tak skuteczne, że regenerowały barierę lipidową skóry, którą specjalnie uszkodzono w badaniach szkodliwymi środkami, takimi jak np. aceton.

Dokładniejsze badania pokazują, że na przykład krótkołańcuchowe ceramidy pobudzają przemiany (różnicowanie się) keranocytów. Ceramidy krótkołańcuchowe i pseudoceramidy wzmacniają również wpływ witaminy D3 na różnicowanie się keranocytów, co dodatkowo powoduje wzrost ilości ceramidów w przestrzeniach międzykomórkowych.

Ceramidy w kosmetykach pełnią więc funkcję bioprotektora skóry. Zastosowanie w preparacie różnych form ceramidów (NP, NG, AP) daje szersze spektrum wzmocnienia bariery lipidowej skóry.

Skwalan z oliwek

Skwalen to składnik lipidowej bariery skórnej. Obecny jest w całym ciele, ale najwięcej jest go właśnie w skórze – stanowi 13% składników sebum. Jest to związek izoprenoidowy zawierający w cząsteczce wiązania podwójne. Skwalan za to jest związkiem nasyconym – wiązania podwójne zostały wysycone przez uwodornienie. Dzięki temu jest bardziej stabilną cząsteczką, mniej podatną na utlenianie. Jest zatem częściej stosowany jako środek nawilżający skórę.

Skwalan i skwalen znajdziemy w największej ilości w oleju z wątroby rekina. Stąd zresztą pochodzi jego nazwa, gdyż rekiny zaliczane są do nadrzędu Squalomorphi. W miarę bogatymi źródłami roślinnymi są m.in. oliwa z oliwek, olej palmowy, olej z kiełków pszenicy, olej amarantusowy oraz olej z otrębów ryżowych.

Skwalan jest środkiem zmiękczającym i utrzymującym prawidłowe nawilżenie skóry. Ważna jest także jego funkcja ochronna. Działa bowiem jako „wygaszacz” wolnych rodników tlenowych, które powstają w skórze pod wpływem m.in. promieniowania ultrafioletowego. Dzięki temu chroni lipidy skóry przed peroksydacją.

Pod względem kosmetycznym skwalan jest również bardzo dobrym składnikiem – jest bezzapachowy, nie zatyka porów, nie daje wrażenia tłustości i jest bezpieczny dla skóry wrażliwej.

Skwalan jest wytwarzany naturalnie przez ciało ludzkie, jednak z wiekiem jego produkcja słabnie, co może przyczyniać się do suchości skóry.

Fitosfingozyna

Fitosfingozyna jest jedną z zasad sfingoidowych występujących w warstwie rogowej skóry, zarówno w stanie wolnym, jak i jako składnik ceramidów. Jest pochodną naturalnie występującej w naskórku sfingozyny, będącej częścią systemu obronnego skóry. Fitosfingozyna różni się od sfingozyny brakiem wiązania podwójnego i dodatkową grupą hydroksylową przy węglu C4.

Dodatek fitosfingozyny lub jej pochodnych do kosmetyku prowadzi do jej integracji z naturalnymi strukturami lipidowymi skóry i powoduje wzrost poziomu ceramidów w naskórku.

Wyniki badań in vitro i in vivo potwierdzają także, że fitosfingozyna ma działanie przeciwbakteryjne i przeciwzapalne, co daje dobre wyniki np. w pielęgnacji cery trądzikowej. Dodatkowo hamuje przepuszczalność naczyń krwionośnych i ekspresję cytokin aktywowaną przez histaminę, co zmniejsza odruch drapania, charakterystyczny np. dla skóry atopowej.

Podsumowanie

Wspieranie bariery hydrolipidowej od zewnątrz jest ważne w przebiegu wielu chorób skóry. Także suchość skóry związana z wiekiem wymaga właściwej pielęgnacji. Jak widać na powyższych przykładach, możemy wspierać skórę od zewnątrz za pomocą substancji, które naturalnie budują warstwę rogową naskórka i przywracać w ten sposób jego właściwości ochronne.

Opracowanie: mgr farmacji Marta Koziarska

Bibliografia

  1. M. Czarnecka-Operacz, Sucha skóra jako aktualny problem kliniczny, „Postępy Dermatologii i Alergologii” 2006.
  2. Z. Huang, Y. Lin, J. Fang, Biological and Pharmacological Activities of Squalene and Related Compounds: Potential Uses in Cosmetic Dermatology, „Molecules” 2009.
  3. T. Pavicic, U. Wollenweber, M. Farwick, H. C. Korting, Anti-microbial and -inflammatory activity and efficacy of phytosphingosine: an in vitro and in vivo study addressing acne vulgaris, „International Journal of Cosmetic Science” 2007, (https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/18489348/).
  4. K. Ryu, B. Lee, I. Lee, S. Oh, D. Kim, Anti-scratching behavioral effects of N-stearoyl-phytosphingosine and 4-hydroxysphinganine in mice, „Lipids” 2010.
  5. A. Sethi, T. Kaur, M. L. Gambhir, Moisturizers: The Slippery Road, „Indian Journal of Dermatology” 2016.